Những vi phạm về vũ khí, vật liệu nổ và pháo, thực trạng và giải pháp

Trước năm 1994, tình hình sản xuất, buôn bán, đốt pháo trái phép diễn biến phức tạp, gây ra hàng ngàn vụ tai nạn, cháy nhà, chết người hoặc gây thương tật suốt đời; là gánh nặng cho xã hội, ảnh hưởng đến ANTT, gây tổn thất kinh tế và làm ô nhiễm môi trưởng. Riêng trong dịp Tết Nguyên Đán Giáp Tuất năm 1994 đã xảy ra 728 vụ tai nạn do pháo gây ra, làm chết 71 người, bị thương 765 người, tiêu tốn hàng chục tỷ đồng.
Để khắc phục tình trạng trên, xuất phát từ nguyện vọng và lợi ích của nhân dân, ngày 8/8/1994, thủ tướng chính phủ ban hành chỉ thị 406/TTg về việc cấm sản xuất, buôn bán và đốt pháo. Đến ngày 15/4/2009, Chính phủ ban hành Nghị định số 36/NĐ-CP về quản lý, sử dụng pháo.
Sau 25 năm. Kể từ khi chủ trương cấm sản xuất, buôn bán, đốt pháo có hiệu lực, tình hình sản xuất , buôn bán và đốt pháo cơ bản được ngăn chặn. Các hệ hụy từ việc sản xuất, buôn bán, đốt pháo giảm hẳn, nên đã tạo được sự đồng thuận từ đại bộ phận nhân dân. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình hình vi phạm về pháo có chiều hướng gia tăng, số vụ vi phạm năm sau cao hơn năm trước. Trước tình hình trên, từ đầu tháng 11 năm 2019 đến trước Tết Canh Tý năm 2020, Cục CS QLHC đã xây dựng và phối hợp tuyên truyền với cơ quan báo chí truyền hình trên cả nước; như Đài truyền hình Việt Nam, Truyền hình CAND, Báo Nhân dân, Báo Tuổi trẻ, báo Thanh niên đưa tin bào tuyên truyền và phổ biến pháp luật về VK, VLN, CCHT và pháo.
 Tính năng, tác hại và mức độ nguy hiểm của VK, VLN, CCHT và pháo; dù lực lượng chức năng đã thực hiện nhiều biện pháp xử lý, ngăn chặn hoạt động buôn bán, vận chuyển và đốt pháo nổ. Tuy nhiên, tình trạng này trong dịp Tết vừa qua chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Thực hiện cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, trong đó chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền, vận động thu hồi và phòng ngừa đấu tranh với các hành vi vi phạm về VK, VLN,CCHT và pháo trong dịp Tết nguyên đán Canh Tý năm 2020 vừa qua. Cục Cảnh sát QLHC đã chủ động đôn đốc, hướng dẫn công an các đơn vị địa phương tăng cường thực hiện công tác phòng ngừa, đấu tranh các hành vi vi phạm về VK, VLN, CCHT và pháo; yêu cầu công an các địa phương cam kết thực hiện công tác phòng chống vi phạm về pháo trong dịp Tết; đồng thời tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2019 và triển khai công tác năm 2020 của lực lượng Cảnh sát QLHC về TTXH, Công an các địa phương đã ký cam kết không để xảy ra tình trạng đốt pháo trái phép tại địa phương, ban hành kế hoạch kiểm tra đôn đốc, nắm tình hình việc thực công tác quản lý và phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm về VK,VLN, CCHT và pháo; góp phần đảm bảo ANTT tại 23 địa phương trọng điểm đã phối hợp với Văn phòng Bộ Công an thành lập 6 đoàn kiểm tra trực tiếp, nắm tình hình vi phạm về pháo trong thời điểm giao thừa. Tại 6 địa phương gồm Hà Nam, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Bắc Giang, Hải Dương, Đồng Nai, Công an các địa phương đã tham mưu cho cấp ủy chính quyền chỉ đạo các ban ngành đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội huy động tổng hợp sức mạnh của cả hệ thống chính trị và nhân dân tham gia phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm về VK,VLN, CCHT và pháo; Trong đó nhiều địa phương đã làm nhiều cách làm hay, sáng tạo như Lực lượng Cảnh sát QLHC Công an huyện Tiền Hải, Thái Bình đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể trong đó lấy công tác tuyên truyền đến từng hộ dân giáo sứ làm trọng tâm để giảm thiểu những phức tạp về ANTT tại địa bàn xã Nam Chung; Trong những ngày cuối năm, LLCA Tiền Hải đã đến từng nhà vận động người dân và ký cam kết không đốt pháo nổ trong dịp Tết Nguyên Đán; bước đầu đã nhận được sự ủng hộ, đồng tình của các hộ dân.
  
Bên cạnh đó, Công an huyện Tiền Hải đã phối hợp với Ban Chỉ huy quân sự huyện để xử lý các loại VK, VLN, CCHT đã thu gom mà người dân giao nộp. Công an các đơn vị địa phương đã chủ động triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả công tác phòng ngừa đấu tranh với các hành vi vi phạm về VK, VLN, CCHT và pháo. Trong đó, áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ để nắm tình hình, quản lý địa bàn đối tượng, huy động tối đa lực lượng tăng cường xuống địa bàn cơ sở, bám sát địa bàn để nắm tình hình; kịp thời phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn các hành vi vi phạm về VK, VLN, CCHT và pháo nhất là trong các ngày 29,30 và ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán Canh Tý năm 2020. Phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quan, Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra kiểm soát nên đã phát hiện nhiều vụ buôn bán, vận chuyển pháo trái phép với số lượng lớn. Đồng thời tăng cường lực lượng triển khai phương án bảo vệ các địa điểm tổ chức bắn pháo hoa, địa bàn công cộng nơi tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí cho nhân dân trong dịp Tết Nguyên Đán đảm bảo tuyệt đối an toàn. Trong thời gian gần đây, trên địa bàn cả nước đã xuất hiện các vụ án giết người, cướp tài sản trong đó đối tượng phạm tội có sử dụng công cụ, phương tiện gây án là các loại vũ khi quân dụng và những vụ án như thế luôn vô cùng đẫm máu chấn động dư luận. Ngày 26/1/2020 tại Tân Liên, Hứa Hóa, Quảng Trị do mâu thuẫn tình ái, đối tượng Nguyễn Ngọc Lễ, SN 1975 đã dùng súng quân dụng bắn chị Võ Thị Hạnh, SN 1977 và hai con của Chị Hạnh. Hậu quả, 01 người chết, 02 người bị thương, đối tượng Lễ đã tự sát sau khi gây án. Về pháo, một số địa phương đã tập trung tối đa lực lượng, chủ động phát hiện và bắt giữ nhiều đối tượng đốt pháo, góp phần ngăn chặn tình trạng đốt pháo trái phép trên địa bàn như Nam Định 302 vụ, xử lý 319 đối tượng, Hà Tĩnh bắt giữ 372 vụ, 410 đối tượng; Nghệ An bắt giữ 311 vụ 364 đối tượng; Đồng Nai bắt giữ 236 vụ, 215 đối tượng; Đắk Lắk bắt giữ 224 vụ, 231 đối tượng.
  
Vi phạm về VK, VLN, CCHT tuy có giảm về số vụ, số đối tượng nhưng tính chất, mức độ nghiêm trọng lại có chiều hướng gia tăng. Vi phạm về Pháo nhất là trong dịp Tết Nguyên đán Canh tý 2020 vẫn diễn ra phức tạp hơn so với năm 2019, đã phát hiện, bắt giữ 3.342 vụ, 3.636 đối tượng tăng 9,6% số vụ, tăng 3% số đối tượng. Tình trạng đốt pháo trái phép nhất là trong thời điểm giao thừa Tết Nguyên đán vẫn tiếp tục có những diễn biến phức tạp.
Bên cạnh đó, những đối tượng coi thường pháp luật, ngang nhiên đốt pháo trái phép, điển hình là vụ việc xảy ra vào tháng 3 năm 2020, tại một đám cưới thuộc xã Phủ Lỗ, huyện Sóc Sơn, Hà Nội đã đốt nhiều bánh pháo nổ ngay trước cửa nhà và bên trong rạp cưới; hình ảnh bị phát tán trên mạng xã hội. Trước thông tin trên, ngày 4/3/2020 Công an huyện Sóc Sơn đã vào cuộc xác minh khởi tố vị án hình sự và ra quyết định tạm giữ hình sự các đối tượng Trần Vân Khang, trú tại huyện Sóc Sơn và Nguyễn Văn An trú tại Thành phố Lào Cai để phục vụ điều tra. Cấp ủy chính quyền nhất là cấp cơ sở ở một số địa phương chưa thực sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt trong đấu tranh ngăn chặn nên chưa huy động được cả hệ thống chính trị vào cuộc còn tình trạng giao khoán cho lực lượng Công an. Trong khi đó lực lượng Công an còn mỏng, địa bàn rộng, công tác tổ chức họp dân ở cấp thôn, xã để tuyên truyền còn hình thức, chưa đúng thành phần, đối tượng, hiện vẫn chủ yếu là người cao tuổi, phụ nữ nhận thức về pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế. Người dân còn ảnh hưởng nhiều từ phong tục, tập quán nên vẫn đốt pháo trái phép trong đêm giao thừa. Nguồn pháo được nhập lập vào nội địa ngay từ đầu năm, nhưng một số địa phương chưa kịp thời chỉ đạo quyết liệt; các lực lượng chức năng đấu tranh ngăn chặn hoạt động rất tinh vi, thường xuyên thay đổi phương thức thủ đoạn, gây khó khăn cho việc phát hiện, bắt giữ. Công tác điều tra, ngăn chặn việc mua bán qua mạng xã hội gặp nhiều khó khăn. Việc mua bán pháo mang lại lợi nhuận rất lớn trong khi chế tài xử lý còn nhẹ nên các đối tượng bất chấp các quy định của Pháp luật vẫn tổ chức mua bán trái phép.
  
Nước ta có tuyến biên giới dài với nhiều đường mòn, lối mở, đây là điều kiện thuận lợi cho các đối tượng lợi dụng mua bán vận chuyển trái phép pháo qua biên giới. Trong khi đó, lực lượng chức năng phòng ngừa đấu tranh với loại tội phạm này trên tuyến biên giới còn mỏng. Khi triển khai vào thực tế, Nghị định số 36/2009/NĐ-CP của Chính Phủ còn những điểm hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế ngày càng phức tạp. Càng gần Tết, tình hình sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ các loại pháo càng diễn ra phức tạp. Liên tiếp các vụ vận chuyển pháo lậu với số lượng lớn đã bị cơ quan chức năng phát hiện. Tuy nhiên, trong thực tế, khi điều tra, truy tố và xét xử còn tồn tại một số vướng mắc, bất cập khiến cho các cơ quan tiến hành tố tụng gặp nhiều lúng túng. Kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm người đứng đầu các đơn vị địa phương để xảy ra tình trạng đốt pháo trái phép tràn lan và tai nạn về pháo. Trong thời gian tới, Cục Cảnh sát QLHC sẽ tham mưu cho Bộ Công an để nghiện cứu và xây dựng Nghị định mới thay thế Nghị định 36/2009/NĐ-CP của Chính Phủ về quản lý, sử dụng pháo theo Kế hoạch số 433/KH-BCA-C06 ngày 13/12/2019 của Bộ Công an. Tổ chức tổng kết 10 năm thực hiện Nghị định 36/2009/NĐ-CP của Chính Phủ về quản lý, sử dụng pháo. Tham mưu với lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tập trung lực lượng phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm về VK, VLN, CCHT và pháo ngay từ đầu năm 2020. Tiếp tục tổ chức tuyên truyền thường xuyên sâu rộng đến đông đảo quần chúng nhân dân những quy định của Pháp luật về công tác quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT và pháo. Phối hợp với VKS và Tòa án khẩn trương hoàn thành hồ sơ đưa ra truy tố, xét xử nghiêm các vụ việc đã phát hiện, bắt giữ trước, trong và sau Tết Nguyên đán cũng như triển khai các nhiệm vụ đảm bảo công tác phòng ngừa và đấu tranh các hành vi vi phạm về VK, VLN, CCHT và pháo trong thời gian tới để đảm bảo cuộc sống bình yên và hạnh phúc của nhân dân./.