Người phá vỡ rào cản

LTS: Họ là 3 người phụ nữ da màu đặc biệt của nước Mỹ. Một người từng ở ngôi vị Đệ nhất phu nhân Mỹ, một người từng bước qua định kiến và sự chống đối để trở thành cô bé da màu đầu tiên đi học tại một ngôi trường toàn người da trắng và bây giờ trở thành một diễn giả, một nhà văn. Còn một người chuẩn bị trở thành quyền lực số 2 nước Mỹ, chỉ sau tổng thống. Những gì họ đã trải qua, đã vượt lên và bước tới không chỉ có ý nghĩa với riêng cuộc đời họ, mà còn trở thành một bài ca đầy sức lan tỏa về khát vọng và năng lực chinh phục của con người.

Ở đâu đó trong lòng nước Mỹ, sẽ có những cô bé da màu nhìn vào họ để có thêm động lực thay đổi cuộc đời mình. Ở đâu đó trên trái đất này, sẽ có những con người, những thân phận yếu thế nhìn vào họ để vươn lên. Nếu chúng ta tin rằng mọi thành công trong cuộc đời đều cần được tiếp sức bởi một nguồn cảm hứng thì 3 người phụ nữ ấy - 3 cuộc đời ấy - 3 câu chuyện ấy chính là một nguồn cảm hứng lớn lao.

Xin bạn hãy nhìn thật kỹ bức ảnh này. Nó là một bức ảnh ghép, được tung ra sau khi nhiều tờ báo Mỹ cho biết “liên danh Biden - Harris” đã dành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay.

Chắc chắn là bạn đã nhận ra, người mặc bộ vest tối màu, mang theo chiếc túi đen đang sải bước tự tin trong bức ảnh chính là bà Kamala Harris - phó tướng của ông Joe Biden. Bà bước đi bên cạnh một bức tường in bóng của một cô bé. Vâng, đấy là bóng của một cô bé, chứ không phải bóng của bà hôm nay, cũng không phải là hình ảnh của bà khi còn nhỏ. Cả nước Mỹ đều biết đến cô bé đó - Ruby Bridges. Một tấm ảnh đan cài giữa một người phụ nữ quyền lực của hiện tại với một cô bé ngây thơ trong quá khứ mang theo thông điệp gì?

Đúng 60 năm về trước, cô bé ấy đã trở thành một trong những học sinh da màu đầu tiên vào học trường của người da trắng. Vì là người đầu tiên nên cô phải đối diện với những định kiến, những lời nguyền. Hàng trăm người da trắng biểu tình phản đối cô. Những đứa bạn da trắng tẩy chay cô. Và người ta còn làm những con búp bê màu đen, đặt trong quan tài để lăng mạ, sỉ nhục cô. Câu chuyện của 60 năm trước với một cô bé da màu tàn khốc như vậy đấy!

Vậy mà 60 năm sau, một người đàn bà da màu chuẩn bị trở thành người có quyền lực số 2 nước Mỹ. Từ Ruby Bridges đến Kamala Harris vì thế là một hành trình thế kỷ đánh đổ nhiều định kiến. Hình ảnh Kamala Harris bước bên cạnh bức tường in bóng Ruby Bridges vì thế mang trong nó trọn vẹn ý nghĩa của những thay đổi, và của chân lý: “Trong cuộc đời này, không gì là không thể!”.

Ruby Bridges

Hãy lật giở lại những trang sử để xem mầm mống thay đổi bắt đầu từ đâu.

Khoảng cuối thế kỷ 19, chính xác là năm 1869, Tu chính án 14 của Mỹ đã khẳng định “quyền được bảo vệ bình đẳng theo pháp luật” cho người da đen. Đấy thực sự là một bước ngoặt lớn của lịch sử. Tuy nhiên, phải đến 1870 thì Tu chính án 15 mới cấm chuyện khước từ quyền bầu cử dựa trên các tiêu chí “sắc tộc, màu da”. Tức là trên lý thuyết, từ thời điểm này người da đen được quyền cầm lá phiếu.

Nhưng, trên thực tế, bằng nhiều cách khác nhau, nhiều nơi trên nước Mỹ vẫn tìm đủ mọi lý do để lách Tu chính án 15. Ví dụ rõ nhất là việc phải đến tận năm 1997, Tennessee mới phê chuẩn điều này. Đấy là câu chuyện về “màu da”, còn với câu chuyện “giới tính” thì năm 1920 phụ nữ da trắng mới được thực hiện quyền dân sự cơ bản của mình là đi bỏ phiếu. Và, phải sau đó 45 năm, vào năm 1965, thông qua luật về quyền bầu cử, phụ nữ da màu mới được thực hiện điều này.

1965 có nghĩa là 5 năm kể từ ngày Ruby Bridges bước chân đến trường trong sự la ó của người da trắng và sự hộ tống của cảnh sát.

1965 là năm mà Kamala Harris được 1 tuổi, đang sinh sống ở Oakland, bang California.

1965, những bậc phụ huynh của cả Ruby Bridges lẫn Kamala Hariis không thể hình dung được là nước Mỹ nói riêng và thế giới nói chung sẽ thay đổi như thế nào sau 60 năm nữa.

Vậy sự thực, nó đã thay đổi như thế nào?

Michelle Obama.

Sự thực là, từ năm 2004 đến 2010, Kamala Harris đã trở thành người phụ nữ gốc Phi đầu tiên được bầu làm Chưởng lý hạt San Francisco.

Sự thực là từ năm 2011, Kamala Harris trở thành người phụ nữ đầu tiên, người gốc Phi đầu tiên, đồng thời là người gốc Á đầu tiên làm Tổng chưởng lý bang California (bố bà là người Mỹ gốc Jamaica, mẹ bà là người Mỹ gốc Ấn Độ).

Sự thực là, năm 2020, bà cũng là một trong những ứng cử viên để đảng Dân chủ lựa chọn trong cuộc so găng với ứng viên đảng Cộng hòa. Mặc dù, sau đó, người mà đảng Dân chủ lựa chọn không phải bà mà là ông Joe Biden thì ngay sau đó, ông Joe Biden cũng quyết định chọn bà làm phó tướng cho mình. Bây giờ thì ông Joe Biden trở thành tổng thống đắc cử và Kamala Harris sẽ trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên làm Phó Tổng thống Mỹ. Đài CNN gọi bà là “người phá vỡ các rào cản”.

Còn đây là cảm xúc của một người phụ nữ da màu, 77 tuổi, có tên Elinor Earl khi nhìn thấy Kamala Harris đứng trên sân khấu: “Tôi chưa bao giờ dám nghĩ một người phụ nữ da màu giống mình lại có ngày đứng lên hàng ngũ lãnh đạo như Harris. Thật tuyệt vời khi cô ấy vẫn còn trẻ. Sau khi được nhìn thấy cô ấy, tôi không còn gì để tiếc nuối nữa rồi...”. Tại sao bà lão da màu lại nhấn mạnh: “Thật tuyệt vời khi cô ấy vẫn còn trẻ”? Nên nhớ, năm nay Kamala Harris 56 tuổi và nhiều khả năng sẽ trở thành ứng cử viên tổng thống sáng giá nhất của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2024. Lúc ấy, nếu cờ đến tay, liệu bà có thể tiếp tục phá vỡ các rào cản để trở thành nữ tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ?

“Được chứ!” - ông Joe Biden trả lời như vậy trong chương trình “60 phút” của đài CBS cách đây ít hôm. Ông chỉ ra 5 lý do để bà Harris có thể trở thành Tổng thống Mỹ: “Số 1, các giá trị mà cô ấy theo đuổi. Số 2, cô ấy thông minh. Số 3, lưng cô ấy thẳng. Số 4, cô ấy rất nguyên tắc. Số 5, cô ấy có vô vàn kinh nghiệm tại bang lớn nhất nước Mỹ khi điều hành cơ quan tư pháp tiểu bang có quy mô chỉ sau Bộ Tư pháp liên bang”.

60 năm trước, khi cô bé da màu Ruby Bridges đến trường học trong sự tẩy chay, phản đối dữ dội của những người da trắng, không ai dám nghĩ 60 năm sau, một người phụ nữ da màu lại có thể trở thành Phó Tổng thống Mỹ. Vậy thì điều gì ngăn cản việc chúng ta có quyền suy nghĩ: 4 năm nữa sẽ có người phụ nữ da màu đầu tiên trở thành Tổng thống Mỹ?

Kamala Harris.

Nhưng thôi, trước khi nói về những câu chuyện tương lai hãy nghe lại những gì bà Kamala Harris chia sẻ trong cái đêm mà báo chí Mỹ loan tin “liên danh Biden - Harris” chiến thắng: “Những phụ nữ và bé gái theo dõi cuộc bầu cử đêm nay đều thấy rằng đây là một đất nước luôn mở ra các cơ hội. Đối với mọi trẻ em, dù bất kỳ giới tính nào, thì đất nước luôn gửi đến các em một thông điệp rõ ràng: Hãy ước mơ, hoài bão, nhìn nhận bản thân bạn theo một cách mà những người khác không thể thấy được, đơn giản vì đó là điều mà họ chưa từng thấy. Chúng tôi sẽ luôn hoan nghênh bạn trên mỗi bước đi”. Rồi bà nhấn mạnh: “Mặc dù tôi là người phụ nữ đầu tiên đảm nhiệm cương vị này trong lịch sử nước Mỹ nhưng tôi sẽ không phải là người cuối cùng”.

Câu nói này thật ra không phải là bản quyền của Kamala Harris. Nó là một cách nói được phát triển từ lời nhắn nhủ của một người mẹ. Lời nhắn nhủ mà chắc chắn là Kamala Harris luôn cất giữ trong tim: "Kamala, con có thể trở thành người đầu tiên trong nhiều việc nhưng hãy luôn chắc chắn rằng con không phải là người cuối cùng!".

Lịch sử luôn được tạo dựng bởi những người đầu tiên.

Nhưng, lịch sử chỉ có thể tiếp nối và sang trang khi sau những “người đầu tiên” lại tiếp tục xuất hiện những “người đầu tiên”!