Làm việc kiệt sức trở thành vấn đề xã hội ở Thụy Điển


Thụy Điển có thói quen làm việc rất linh hoạt, cùng các chính sách nghỉ sinh con và trợ cấp nuôi con hào phóng nhất trên thế giới. Theo một bài viết trên BBC thì số người được chẩn đoán mắc các bệnh mãn tính liên quan đến áp lực công việc, gồm kiệt sức, một tình trạng còn được gọi là “kiệt sức lâm sàng”, đã tăng nhanh trong những năm gần đây, khi chiếm hơn 20% các trường hợp trợ cấp ốm đau ở tất cả các nhóm tuổi. Tỷ lệ này đã thay đổi đáng kể ở những nhân viên trẻ, với các ca bệnh tăng 144% cho những người 25-29 tuổi kể từ năm 2013.

Nhiều người trẻ kiệt sức vì công việc

Natali Suonvieri, 27 tuổi, sống ở Gothenburg trên bờ biển phía Tây của Thụy Điển, là một trong những người bị ảnh hưởng. Làm việc trong lĩnh vực marketing cho một doanh nghiệp khởi nghiệp nhỏ.

Cô nói bản thân đã “chạm đến chân tường” và phải nghỉ việc vì kiệt sức vào năm 2017 khi đang làm quản lý tiếp thị cho một công ty khởi nghiệp nhỏ. Giờ làm việc chuẩn của cô là 8h-17h mặc dù đôi khi cũng cô làm việc ngoài giờ và kiểm tra email vào buổi tối.

"Tôi bị căng thẳng cao, rất cao, liên tục. Tôi thực sự đã nghỉ ốm hơn một năm. Trong khoảng ba, bốn tháng năm đó, tôi thường nằm co quắp người trên giường. Tôi gặp khó khăn trong việc tập trung. Tôi gặp khó khăn trong việc ghi nhớ các vấn đề", cô nói.

Mặc dù nhiều quốc gia không chính thức công nhận kiệt sức hoặc kiệt sức lâm sàng là một chứng bệnh về sức khỏe, nhưng các bác sỹ được phép chẩn đoán hợp pháp chứng bệnh này ở Thụy Điển kể từ năm 2003.

Giáo sư Marie Asberg, bác sĩ tâm thần tại Viện Karolinska, trung tâm nghiên cứu y học lớn nhất Thụy Điển giải thích rằng, điều quan trọng là phải nhận ra rằng hội chứng này mạnh hơn nhiều so với “có cảm giác của việc bị quá tải” trong công việc, vốn là phản ứng phổ biến trong giai đoạn bị căng thẳng và thường biến mất khi mọi thứ dịu đi.

"Một khi bạn có hội chứng đó, phải mất một thời gian rất lâu để phục hồi. Nếu não của bạn không hoạt động bình thường, sẽ cực kỳ khó để tới công sở và làm những công việc bình thường", bà nói. Asberg tin rằng những năm gần đây đã chứng kiến sự lan tràn của tình trạng này ở Thụy Điển.

Giáo sư Marie Asberg cũng chỉ ra rằng hệ thống phúc lợi hào phóng của Thụy Điển cũng đóng một vai trò trong chuyện này: những người được chẩn đoán bị kiệt sức thường có thể nhận được khoảng 80% tiền lương của họ, giới hạn ở mức tối đa là 774 krona Thụy Điển (83 USD)/ ngày.

"Nhà nước chi trả, vì vậy bạn không phải bị thiệt hại về kinh tế nếu bạn ốm. Vì vậy, nhà nước đã tạo ra hệ thống cơ sở dữ liệu rất tốt về những người đang nghỉ ốm và tại sao", bà nói.

Nhưng ngay cả khi người Thụy Điển có xu hướng hoặc khả năng kinh tế lớn hơn để tìm kiếm sự giúp đỡ, làm thế nào chúng ta có thể giải thích được sự không liên quan giữa thời gian làm việc ngắn của Thụy Điển cũng như nỗi ám ảnh về cân bằng công việc - cuộc sống với mức độ phổ biến của chứng bệnh về mức độ căng thẳng mãn tính?

Natali Suonvieri kiệt sức do làm việc với thời biểu hằng ngày 8h-17h và rất nhiều thời gian làm thêm.

Bà Pia Webb, nhà tư vấn về cuộc sống và sự nghiệp của Thụy Điển, cho biết ở Thụy Điển có một vấn đề là mặc dù nhiều người kết thúc ngày làm việc vào lúc 17h hoặc thậm chí sớm hơn nhưng lại “rất dở trong việc ở không”.

Bà nói rằng có áp lực xã hội mạnh mẽ trong việc thúc đẩy mọi người đầu tư thời gian vào việc “giữ cho cơ thể khoẻ đẹp, giữ cho mình bận rộn và giữ ngoại hình hoàn hảo”, điều mà bà tin rằng đã tăng trong những năm gần đây.

Người Thụy Điển tập thể hình nhiều hơn bất kỳ người dân nước châu Âu nào khác, trừ Phần Lan, theo một cuộc thăm dò gần đây của Eurobarometer; gần một phần ba người Thụy Điển tập thể dục năm lần một tuần trở lên.

Mặc dù nhiều nghiên cứu đã xác nhận lợi ích của việc tập thể thao trong việc tăng cường sức khỏe tâm thần, Webb lập luận rằng có những nguy hiểm khi tranh tài trong “những cuộc đua ngày càng đòi hỏi và khắc nghiệt”, hoặc tập luyện với mục tiêu đạt được dáng người nào đó. Những áp lực này có thể giúp giải thích tại sao những người trẻ thường xuyên bị kiệt quệ hơn, bà nói.

Cecilia Axeland, 25 tuổi, đến từ Stockholm kể rằng, cô đã làm việc với thời gian trên mức trung bình và "đi đó đây rất nhiều" trong công việc kinh doanh bán hàng cho đến khi cô bị kiệt sức lâm sàng hai năm trước, nhưng cô cũng nói rằng áp lực phải tập thể thao và “đạt được thành tích” trong lúc rảnh rỗi cũng là một tác nhân chính khiến cô kiệt quệ. “Về cơ bản tôi chưa bao giờ nghỉ ngơi và điều đó rút cạn sức lực của tôi", cô nói.

Áp lực đương đại

Giáo sư Marie Asberg nói rằng việc nhiều người không sắp xếp thời gian thư giãn đúng đắn là yếu tố quan trọng nhất dẫn đến kiệt sức lâm sàng; chẳng hạn như lên kế hoạch rất nhiều hoạt động trong thời gian rảnh rỗi, có sở thích cạnh tranh hoặc thức khuya để cập nhật tài khoản mạng xã hội của mình.

Bà cho biết hầu hết những người “chạm đến chân tường” đều là những người “rất tham vọng” và “không ngủ đủ giấc”. "Họ muốn thành công và cho thế giới thấy họ giỏi như thế nào, do đó họ đã khiến sức mạnh và sức chịu đựng của mình bị quá tải".

Bà lập luận rằng bên cạnh mạng xã hội và điện thoại thông minh, có những áp lực đương đại khác có thể ảnh hưởng đến sự gia tăng chứng kiệt sức ở Thụy Điển và các nước khác.

Trong thị trường việc làm cạnh tranh ngày nay, nơi những người trẻ tuổi phải vật lộn để đảm bảo việc làm lâu dài trong các lĩnh vực được ưa chuộng, bà tin rằng nhiều người rất “hăng hái và hăm hở muốn chứng tỏ rằng họ là người giỏi” và rằng họ làm việc chăm chỉ hơn cần thiết.

Những câu châm ngôn thời hiện đại vốn khuyến khích chúng ta thực hiện ước mơ của mình cũng có thể làm tăng áp lực và đem đến thất vọng khi mọi thứ không như kế hoạch.

Một số chuyên gia cho rằng cách cấu trúc của xã hội Thụy Điển cũng tạo ra áp lực đặc biệt lên sức khỏe tâm thần của thanh niên. Có một chuẩn mực văn hóa cho rằng người Thụy Điển nên độc lập từ khi còn nhỏ. Điều này có thể đem đến cảm giác gánh nặng, hoặc có nghĩa là một số người không muốn nói về sự vật lộn của mình vốn có thể là dấu hiệu cảnh báo bị kiệt sức lâm sàng. Những người trẻ tuổi khá cô đơn trên hành trình tạo dựng tương lai.

Bà Pia Webb, người đã sống ở Anh và làm việc với các khách hàng từ khắp châu Âu cũng như Thụy Điển, cũng đưa ra lời giải thích tương tự. "Các nền văn hóa khác mang tính gia đình nhiều hơn... mọi người giúp đỡ nhau nhiều hơn," bà nói.

"Tôi nghĩ rằng điều đó cũng đem đến nhiều thời gian thư giãn hơn, và giúp cho mọi người chỉ “ở đây và vào lúc này”, cho dù đó là một bữa tối sum họp tuyệt vời, hay chỉ ngồi xuống uống một tách trà như ở Anh".

Một số chuyên gia cho rằng cách cấu trúc của xã hội Thụy Điển cũng tạo ra áp lực đặc biệt lên sức khỏe tâm thần của thanh niên.

Phòng ngừa kiệt sức

Khi nói đến đối phó kiệt sức lâm sàng ở Thụy Điển và các nơi khác, có sự chia rẽ giữa những người tin rằng mỗi cá nhân phải tự xử lý vấn đề của mình và những người lập luận rằng đó là vấn đề mang tính xã hội nhiều hơn. "Bất cứ ai cũng có thể bị kiệt sức", bà Suonvieri, người điều hành cộng đồng Facebook lớn nhất của Thụy Điển cho phụ nữ gặp căng thẳng, nói.

"Đó không phải là mức độ thời gian bạn làm việc, mà là về sự kiểm soát và tài nguyên bạn có ở nơi làm việc để bạn biết bạn có thể làm việc đầy đủ với chất lượng cao" bà nói. "Đây là một vấn đề phức tạp, liên quan đến mọi thứ, từ lãnh đạo đến loại môi trường làm việc nói chung".

Suonvieri cũng nói rằng ba nghi ngờ tính chính xác của các số liệu chính thức theo đó nói chưa tới 1% người Thụy Điển thường xuyên làm việc nhiều giờ. Bà nói rằng nhiều nhân viên và chủ lao động không ghi chép đầy đủ thời gian dành cho các việc như kiểm tra thư điện tử hoặc tin nhắn các loại một khi giờ làm việc chính thức đã hết.

Mặc dù phương pháp điều trị tốt nhất là phòng ngừa, nhưng Giáo sư Marie Asberg nói rằng hệ thống y tế của Thụy Điển cung cấp một loạt các phương pháp điều trị được trợ cấp hào phóng cho những người kiệt sức mà các quốc gia khác có thể học hỏi. Chúng bao gồm các khóa học nhóm về căng thẳng, trong đó người học được hướng dẫn lời khuyên và bài tập để giúp xử lý căng thẳng.

Cecilia Axeland, người đã tham gia vào một khóa học căng thẳng cũng như chương trình giấc ngủ được nhà nước trợ cấp sau khi kiệt sức lâm sàng, đồng ý. "Đó là điều mà tôi cảm thấy có ích cho tôi, vì tôi hiểu rằng tôi không đơn độc". Dành thời gian để thư giãn hoàn toàn cũng là lời khuyên của Cecilia Axeland dành cho những người đồng cảnh ngộ.

Sau khi nghỉ ngơi nhiều trong bốn tháng nghỉ ốm, cô đã đi học một năm và hiện có một công việc mới trong ngành công nghệ. Nhưng cô đã ý thức hơn rất nhiều về việc dành thời gian để dừng công việc so với trước khi bị ốm.

"Tôi thường đi dạo để giải tỏa đầu óc và để điện thoại ở nhà. Không ai có thể gọi tôi được. Trước khi kiệt sức, tôi thực sự cần phải chứng tỏ bản thân... và giờ đây tôi có thể nói rằng tôi tử tế với bản thân mình hơn rất nhiều... đó là điều quan trọng nhất", cô nói.

Minh Hằng

Nguồn tin: cand.com.vn