Bén duyên ghép chữ làm quà

Người Dagestan có một câu ngạn ngữ nổi tiếng “Nhà thơ sinh ra một trăm năm trước khi thế giới tạo thành”. Và, vì thế cảm xúc cũng như sự tiên lượng thời cuộc của các nhà thơ thường đi trước thời đại.

Đọc “Vầng sáng đầu mùa” của tác giả Văn Diên, Đại tá Công an, tôi cảm nhận ở anh có điều gì đó thật khó lý giải về sự tiên lượng cũng như sự hiện thực của thời cuộc. Anh không phải là một “Nhà thơ chuyên nghiệp” nhưng lại có tình yêu mãnh liệt với thi ca và một thái độ chuyên nghiệp với thơ.

Mỗi người làm thơ thường luôn mang dấu ấn tư tưởng, tâm hồn, sự trải nghiệm gieo lên trong mỗi tác phẩm của mình. Với Văn Diên điều đó đã được thể hiện khá rõ trong tập thơ này. Mỗi bài thơ, mỗi dòng thơ của anh đều thể hiện đậm nét sự trăn trở, suy tư hay hoan ca với thế sự, với tình đời.

Chỉ cần đọc tên các bài thơ trong tập thơ này cũng cho chúng ta thấy anh bám sát những vấn đề chính trị, thời sự của đất nước và thế giới. Anh cảm nhận nó bằng ngôn ngữ của thi ca và thể hiện nó bằng những cảm xúc chân thành, đôi khi còn là sự hồn nhiên.

Bìa tập thơ "Vầng sáng đầu mùa" của tác giả Văn Diên.

Dịch bệnh COVID-19 đã gây lên cơn đại địa chấn trên toàn cầu. Nó không chỉ cướp đi sinh mạng hàng trăm triệu người trên khắp thế giới mà nó còn tác động, ảnh hưởng và gây ra những hệ lụy chưa từng có về chính trị, kinh tế, xã hội, quan hệ quốc tế.

Trong cuộc chiến với dịch bệnh nguy hiểm ấy, Việt Nam đã ghi dấu ấn đậm nét về sự thành công, càng thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ, sự đoàn kết và tinh thần yêu nước của người dân. Với Văn Diên, phẩm chất công dân của anh đã bộc lộ rất rõ qua những bài thơ bằng cả sự nhiệt huyết chân thành cũng như sự cảm nhận sâu sắc về cuộc chiến chống nạn dịch này.

Trong 60 bài thơ in trong “Vầng sáng đầu mùa” anh đã có tới 13 bài viết về cuộc chiến chống nạn dịch COVID - 19. Anh cảnh báo, anh trăn trở, anh băn khoăn, lo lắng, luận bàn. Và, anh khích lệ, ngợi ca những người đứng trên tuyến đầu chống dịch; anh reo vui với những thành công khi Việt Nam đã kiểm soát được dịch bệnh nguy hiểm này.

Hãy nghe anh cảnh báo:

Ghen cô vy nhỏ như huyền thoại
Gây đại dịch to lớn như trời
Không đao búa, chiến tranh, bom đạn
Mà hoảng loạn tan tác muôn nơi…

Anh băn khoăn:

Thượng đế trên cao thế nào ai biết
Như trăng sao, như mặt trời trên cao.
…Chuyện hạt nhân hay vi rút dịch bệnh
Viễn tưởng buồn hay nguy cơ siêu nhân
Của thời đại thông minh chiều quỷ dữ
Ngược chiều Chúa dưới đáy sâu vô ngần.

Hay:

Vẳng trong vũ trụ ầu ơ
Mẹ thiên nhiên nhủ bây giờ còn đây
Hãy yêu, yêu trái đất này
Cân bằng, bình đẳng… mới hay vĩnh hằng.

Trong nỗi lo dịch dã anh vẫn sáng ngời niềm tin vào chiến thắng. Những bài thơ như “Niềm tin chiến thắng COVID- 19”; “Phượng lửa cùng cờ đỏ hân hoan”; “Niềm tin kiến tạo chiến thắng COVID- 19”… với những lời tâm huyết, nhiệt thành..

Tự hào thay Việt Nam đất mẹ
Ngời sáng trong chiến thắng gian nan.

Ngay trong khi có dịch, anh vẫn có cái nhìn ấm áp và khá “lạ”:

Tháng Năm quê tôi ngập tràn sắc nắng
Chim líu lo điểm tiếng sau vườn
Tiếng trống trường hòa tiếng còi công xưởng
Cô-vít lùi dần cuộc sống hiện ra..

Những bài thơ Văn Diên viết trong thời gian sục sôi phòng, chống dịch COVID - 19 mang hơi thở của cuộc sống, khi mà cả đất nước cũng như nhân loại đang oằn mình đối phó với những hệ lụy khôn lường của dịch bệnh, thì những bài thơ Văn Diên viết về những sự kiện chính trị của đất nước lại in đậm niềm tự hào về Đảng quang vinh, Tổ quốc vĩ đại.

Những câu thơ bật lên từ trái tim yêu nước và của một người đã qua hơn 40 năm cống hiến cho sự nghiệp của Đảng, của ngành CAND. Vì vậy, những câu thơ không chỉ hào sảng mà còn chứa chan niềm tin yêu.

Xuôi dòng lịch sử ngàn năm
Chín mươi mùa nắng bổng trầm mê say
Đảng mùa xuân ấy tháng ngày
Dấu son sứ mệnh đong đầy mai sau.…

Trước mùa xuân mới, trước những dự cảm mới, Văn Diên vẫn luôn giữ cho mình một niềm tin tươi sáng.

Xuân về thay ngọn, đổi cành
Bón chăm gốc rễ cây xanh bốn mùa
Xuân xưa nghe Bác đọc thơ
Xuân nay dấu ấn ước mơ sáng lòng...

Như một dòng chảy tự nhiên, trong tập thơ này, Văn Diên thể hiện “chất thơ” và “chất người” của mình hơn ở mảng thơ “thế sự và tình người”. Anh bàn luận thế sự bằng thơ; anh nhìn tình người bằng thơ. Với thế sự, anh sắc sảo, trăn trở, cũng có lúc băn khoăn của một người đã qua thời chinh chiến trước những hiện thực ngổn ngang của cuộc sống. Với tình đời, anh ấm áp, nhân văn và ân tình nhưng cũng nhiều suy tư.

Nói về thế sự, anh không lạm bàn, phán xét chỉ quan sát và cảm nhận như cái cách anh viết “hình như không phải hình như…”. Có lẽ ít có sự kiện nào tác động đến đời sống của con người và đất nước mà Văn Diên không cảm tác.

Từ việc quy định của Chính phủ về xử phạt đối với người uống rượu bia điều khiển phương tiện giao thông “Nếp mới rượu và xe”, việc ngư dân bị tàu Hải Cảnh của Trung Quốc đâm chìm ngoài khơi “Em không thể nói được gì nữa đâu”, đến việc xử lý cán bộ cao cấp nhận hối lộ hàng triệu đô la, hay những nghịch cảnh nền chính trị thế giới; về những người Việt tha hương… Trong mối quan tâm dằn vặt ấy, nhiều lúc Văn Diên thốt lên đau đáu nỗi niềm.

Đã từng bao giờ như thế này không
Tiếng thét tột cùng non sông giằng xé
Lòng dân bàng hoàng, sói lang hổ dữ
Thượng thư hàng ngũ tham xé thinh không.

(Nỗi đau ngàn sau còn vết)

Anh ưu tư, trăn trở:

Tội nghiệp quá toàn thanh niên trẻ
Trong thùng xe ngạt thở rủi ro
Chuyện mưu sinh đánh đổi cuộc sống
Tự cứu mình hệ lụy âu lo.…

(Phân ưu và cảnh tỉnh)

Hay:

Đấy những kẻ vạn lạng, ngàn phân
Bao nấc thang, chiến tích học hành
Bao sàng lọc, quy nguồn cất nhắc
Chót vót cao còn nhuốm ô danh.

Và:

Thương đất mẹ thời đành máu ứa
Đau nhân quần những đứa con hoang.

(Tiếng gọi hành trang)

Cũng có lúc anh thầm thì như tâm sự với chính mình trước những biến thiên của thời cuộc và lòng người.

Từ trong nôi mẹ ra đi
Thiên tai, giặc dã níu ghì tâm can…

(Viết cho người Việt hải ngoại)

Hay anh cảm thán:
Cái thùng không đáy… ui dục vọng
Chứa đựng lòng người ham muốn thôi
Nông sâu sào cắm đâu mực thước
Kê kiểm đan lồng thả biển trời...

(Lồng nhốt lòng người)

Những tưởng một Văn Diên “duy lý”, nhưng ở “Vầng sáng đầu mùa” còn cho thấy một Văn Diên rất tình. Khi viết về những thời khắc giao mùa, cảm giác như anh rất an yên, tự tại nhưng cũng rất chơi vơi:

Rét đông đã mấy mươi ngày
Sương đọng lá cây đến gầy tàn rụng
…Cây xoan sau nhà trơ trụi
Đêm giao mùa cây bừng nảy chồi non.

(Khoảnh khắc sang xuân)

Hay:

Sáng nay ngày đầu xuân sang
Hoa cười chim hót mênh mang
…Câu hát thì thầm vui nhỉ
Nắng xuân nâng rượu cùng ta.

(Xuân sang)

Ta lại thấy một Văn Diên “duyên ngầm” khi viết về những người thân yêu. Đó cũng chính là những tình cảm chân thành mà anh nâng niu dành tặng cho những người mình yêu dấu:

Một nhành hoa bưởi trắng ngà
Hương thầm một thuở cùng ra chiến trường
Nhân ngày phụ nữ yêu thương
Chút tình hoa bưởi quyện hương trao người.

(Nhành hoa hương đời)

Bên cạnh đó còn là sự chiêm nghiệm:
Tình đời là nghĩa trăm năm
Ngày ngày, tháng tháng trăm rằm, trăng non
Ước mong, mong ước vuông tròn
Thực đời mới lắm mốc son dặm trường
Thuận xuôi nghịch chướng tai ương
Trải từng mật đắng ngọt đường nhuốm phai.

(Tình đời)

Tôi đọc “Vầng sáng đầu mùa” của Văn Diên với tâm thế của một người yêu thơ và không dám lạm bàn về nghệ thuật thi ca. Đọc, suy ngẫm ta sẽ nhận ra dư vị và những thông điệp mà tác giả gửi gắm vào tập thơ nhỏ này; đó là sự đồng vọng, đồng hành cùng đất nước, với cuộc sống, xã hội và con người. Người xưa đã từng nói “Đọc câu thơ năm chữ bạc mấy sợi râu”. Đọc thơ đã khó đến vậy thì viết ra được những bài thơ càng khó biết nhường nào. Trân trọng lắm thay! Đúng như anh tự sự:

Bén duyên ghép chữ làm quà
Văn chương đâu dễ như là trò chơi
Thương thân nghiền chữ đau đời
Càng đau đáu lắm càng bời bời đau.…

(Giăng mắc bùa yêu)

Hà Nội, những ngày nắng lửa (6/2020)