Lợi dụng chủ trương thu hồi vốn để trục lợi

Với vai trò là lãnh đạo cấp cao của Bộ GTVT, ông Đinh La Thăng (cựu Bộ trưởng) và ông Nguyễn Hồng Trường (cựu Thứ trưởng) đã có hành vi vi phạm pháp luật trong việc lựa chọn giao dự án cho các công ty không đủ năng lực tài chính của Đinh Ngọc Hệ (Út “trọc”), dẫn đến 725 tỉ đồng của Nhà nước bị chiếm đoạt.

Nhiều sai phạm liên quan đến Dự án cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương.

Ông Đinh La Thăng được xác định với vai trò chủ mưu

Dự án đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương (giai đoạn I) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2004, giao Bộ GTVT làm chủ đầu tư, Tổng Công ty Cửu Long đại diện chủ đầu tư, trực tiếp quản lý dự án, nguồn vốn. Tổng mức đầu tư của dự án là 9.884,51 tỉ đồng. Xuất phát từ chủ trương thu hồi vốn đã đầu tư cho ngân sách, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng BIDV liên danh với các nhà đầu tư thành lập Công ty CP Phát triển đường cao tốc BIDV (BEDC) lập đề án mua quyền thu phí của dự án và đầu tư xây dựng tiếp đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ theo hình thức BOT.

BIDV thay mặt tổ hợp các nhà đầu tư đã có văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị chuyển giao lại dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ theo hình thức BOT và đề án chuyển giao quyền thu phí đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương cho Bộ GTVT để lựa chọn đơn vị khác làm chủ đầu tư.

Sau 3 tháng nhận chức Bộ trưởng Bộ GTVT, ngày 8-11-2011, bị can Đinh La Thăng đã có văn bản kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ, nội dung tiếp nhận quyền thu phí, tìm đối tác trong và ngoài nước để đàm phán chuyển giao quyền thu phí đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương. Trên cơ sở đề nghị này, Thủ tướng Chính phủ có Văn bản số 217/TTg-KTN, nội dung: Đồng ý chuyển giao nguyên trạng cho Bộ GTVT... tiếp tục kêu gọi các nhà đầu tư để chuyển giao quyền thu phí, hoàn trả ngân sách nhà nước kinh phí đã từng cấp cho dự án...

Các bị can nguyên là lãnh đạo Bộ GTVT bị truy tố.

Sau khi nhận được văn bản chấp thuận của Thủ tướng, ngay trong tháng 2-2012, bị can Đinh La Thăng đã gọi điện thoại cho bị can Dương Tuấn Minh, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cửu Long để giới thiệu Đinh Ngọc Hệ tiếp xúc và tham gia mua quyền thu phí đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương. Đồng thời, Đinh La Thăng phân công cho bị can Nguyễn Hồng Trường, Thứ trưởng Bộ GTVT chủ trì, chỉ đạo Tổng Công ty Cửu Long do Dương Tuấn Minh là tổng giám đốc và các đơn vị có liên quan cùng Bộ GTVT xây dựng và hoàn thiện đề án bản quyền thu phí.

Nguyễn Hồng Trường đã cùng các bị can là lãnh đạo và cán bộ Bộ GTVT triển khai việc thực hiện, toàn bộ các ý kiến chỉ đạo, kết luận và các văn bản liên quan tới việc triển khai, bị can Nguyễn Hồng Trường đều báo cáo và gửi các tài liệu đến bị can Đinh La Thăng. Thông qua các tài liệu này có cơ sở khẳng định bị can Đinh La Thăng biết toàn bộ hoạt động triển khai xây dựng đề án bản quyền thu phí, quy chế bán đấu giá và kết quả bán đấu giá quyền thu phí cho Công ty Yên Khánh của Đinh Ngọc Hệ không đúng quy định của pháp luật.

Vi phạm quản lí, thất thoát 725 tỉ đồng

Theo nội dung cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, các bị can Đinh La Thăng, Nguyễn Hồng Trường và các đồng phạm đã có vi phạm trong quản lí, sử dụng tài sản nhà nước trong việc triển khai thực hiện bán quyền thu phí đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương, gây thất thoát tài sản nhà nước số tiền 725 tỉ đồng.

Những sai phạm này thể hiện qua các giai đoạn: Sai phạm trong việc triển khai xây dựng, hoàn thiện đề án chuyển giao quyền thu phí; xây dựng, phê duyệt giá khởi điểm để bán đấu giá quyền thu phí; Sai phạm trong việc tổ chức bán đấu giá quyền thu phí đường cao tốc; Sai phạm trong việc quản lý hợp đồng bán quyền thu phí.

Theo đó, sau khi được các cơ quan chức năng chấp thuận, tổng hợp ý kiến của các vụ nghiệp vụ, chuyên môn, Dương Tuấn Minh gửi Bộ GTVT đề xuất phê duyệt đề án đấu giá bán quyền thu thí dự án cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương, trong đó đề cập tới thời hạn thu phí, quy định, thời hạn, tiến độ thanh toán, với giá khởi điểm là 2.004 tỉ đồng, hình thức đấu giá công khai. Sau đó, bị can Đinh La Thăng đã ký quyết định thành lập Hội đồng bán đấu giá gồm 7 thành viên, do bị can Nguyễn Hồng Trường làm Chủ tịch Hội đồng.

Bị can Đinh La Thăng.

Sau khi những thông tin về việc tổ chức bán đấu giá quyền thu phí, ký kết hợp đồng bán quyền thu phí được niêm yết thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, có 6 đơn vị quan tâm nghiên cứu hồ sơ tài sản đấu giá. Tuy nhiên, do quy định tại quy chế bán đấu giá về điều kiện thanh toán 3 đợt trong vòng 10 tháng với số tiền 2004 tỉ đồng, mức phạt trả chậm cao thì chỉ có 2 đơn vị nộp hồ sơ đăng ký tham gia đấu giá là Công ty Yên Khánh và Công ty Khánh An của Đinh Ngọc Hệ.

Mặc dù không tổ chức họp để đánh giá hồ sơ tham dự đấu giá của Công ty Yên Khánh và Công ty Khánh An, không họp Hội đồng bán đấu giá để đánh giá hồ sơ tham dự đấu giá nhưng các bị can vẫn thông báo 2 công ty của Út “trọc” đủ điều kiện. Đặc biệt, mặc dù 2 công ty trên chưa nộp khoản tiền đặt cọc trước, Nguyễn Hồng Trường vẫn ký ủy quyền cho Dương Tuấn Minh triển khai phiên đấu giá.

Bất ngờ, ngày 15-11-2013, buổi đấu giá được tiến hành tại văn phòng Tổng Công ty Cửu Long với duy nhất 1 người tham gia đấu giá là Công ty Yên Khánh. Mãi cho tới thời điểm 15h cùng ngày, Công ty Yên Khánh mới xuất trình được khoản tiền đặt trước bằng bảo lãnh của BIDV chi nhánh Thành Đô với số tiền 21 tỉ đồng, sau đó bỏ giá và trúng đấu giá số tiền 2.004,153 tỉ đồng.

Theo hợp đồng, Công ty Yên Khánh phải thanh toán 2.004 tỉ đồng trong 3 đợt diễn ra trước tháng 11-2014. Tuy nhiên, phải sau 15 đợt và đến 31-3-2017, phía Yên Khánh mới hoàn tất việc thanh toán. Quá trình quản lý việc thanh toán tiền trúng đấu giá, ngay khi Công ty Yên Khánh không thanh toán đúng hạn hợp đồng, Tổng Công ty Cửu Long đã có 12 văn bản báo cáo Bộ GTVT, Bộ GTVT cũng có 12 văn bản chỉ đạo nhưng đều không đề nghị chấm dứt trước thời hạn hợp đồng theo quy định.

Những hành vi gian dối chiếm đoạt tài sản Nhà nước

Theo nội dung cáo trạng, hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của Đinh Ngọc Hệ và đồng phạm trong việc chiếm đoạt 725 tỉ đồng của Nhà nước thể hiện: Hành vi gian dối trong việc làm giả hồ sơ năng lực của Công ty Yên Khánh, Công ty Khánh An để tham gia đấu giá quyền thu phí; Hành vi gian dối trong việc mua, sử dụng phần mềm của Công ty Xuân Phi do Nguyễn Xuân Hiền làm giám đốc để can thiệp điều chỉnh doanh thu thu phí, gian dối trong lập chứng từ kế toán, chiếm đoạt 725 tỉ đồng.

Đinh Ngọc Hệ thành lập Công ty Yên Khánh và nhờ cháu ruột là Vũ Thị Hoan đứng tên làm giám đốc, là người đại diện theo pháp luật. Năm 2010 Đinh Ngọc Hệ thành lập Công ty Khánh An và nhờ Lê Thị Thảo, Kế toán Công ty Xăng dầu Thái Sơn đứng tên làm giám đốc. Do có mối quan hệ quen biết nên Hệ được ông Đinh La Thăng gọi điện trực tiếp cho Dương Tuấn Minh để giới thiệu Hệ và đề nghị Minh sắp xếp thời gian, hỗ trợ Hệ các công việc liên quan trong đó có việc đề nghị cho Công ty Yên Khánh được tham gia đấu giá quyền thu phí tuyến cao tốc trên.

Bị can Đinh Ngọc Hệ.

Qua tiếp cận đề án và được xem quy chế bán đấu giá quyền thu phí, Hệ biết quy định bắt buộc được tham gia đấu giá là phải có: Tình hình tài chính lành mạnh; kinh doanh 2 năm liên tiếp không lỗ. Trong khi, thực tế Công ty Yên Khánh của Hệ kinh doanh thua lỗ, không đủ điều kiện để tham gia đấu giá, không có năng lực tài chính để thanh toán tiền trúng đấu giá nhưng Đinh Ngọc Hệ đã chỉ đạo nhân viên trong công ty thực hiện hành vi gian dối trong việc lập hồ sơ tham gia đấu giá, sửa chữa số liệu báo cáo tài chính để phù hợp với yêu cầu.

Sau đó, thời điểm tổ chức đấu giá, chỉ có Công ty Yên Khánh và Công ty Khánh An có hồ sơ tham gia đấu giá, Hệ lại chỉ đạo Công ty Yên Khánh nộp tiền bảo lãnh 21 tỉ đồng vào Ngân hàng BIDV Chi nhánh Thành Đô, còn Công ty Khánh An không nộp tiền đặt trước và không tham gia đấu giá. Vì vậy, chỉ còn lại Công ty Yên Khánh tham gia đấu giá, đồng thời bỏ giá và trúng đấu giá bằng giá khởi điểm.

Tuy nhiên, theo lời khai của Đinh Ngọc Hệ, thực tế trong các năm 2011, 2012, Công ty Yên Khánh và Công ty Khánh An của Hệ kinh doanh thua lỗ, không đủ điều kiện tham gia đấu giá, không đủ năng lực tài chính để thanh toán tiền trúng đấu giá. Vì vậy, Hệ đã yêu cầu cấp dưới sửa chữa số liệu báo cáo tài chính của 2 công ty trên, làm giả 4 bản báo cáo kiểm toán, báo cáo tài chính của 3 công ty kiểm toán, sau đó đem sao y, chứng thực hòng qua mặt hội đồng đấu giá.

Sau khi ký được hợp đồng mua quyền thu phí cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương, Đinh Ngọc Hệ đã liên hệ Ngân hàng BIDV Chi nhánh Thành Đô phát hành chứng thư bảo lãnh số tiền trên 100 tỉ đồng để đảm bảo cho việc ký kết và thực hiện hợp đồng. Sau đó, Hệ dùng chính hợp đồng mua quyền thu phí và những tài sản của bên thứ ba để thế chấp tại BIDV Chi nhánh Thành Đô vay 1.703,5 tỉ đồng trả cho Tổng Công ty Cửu Long, đồng thời lấy 300 tỉ đồng từ nguồn thu phí để hoàn tất số tiền phải nộp.

Xuyên suốt quá trình thực hiện hành vi từ khi lập hồ sơ, tham gia đấu giá, thanh toán tiền trúng đấu giá đến khi thực hiện thu phí, báo cáo doanh thu thu phí, Đinh Ngọc Hệ và đồng phạm đã liên tiếp có các hành vi gian dối trong việc làm giả hồ sơ năng lực để trúng đấu giá.

Tiếp đó, năm 2014, Công ty Yên Khánh chỉ sử dụng phần mềm do Bộ GTVT cài sẵn và nhặt lại vé của tài xế, xóa seri vé đã nhận, in lại vé mới cùng seri. Mục đích để giảm doanh thu, chiếm đoạt tiền thu phí. Năm 2015 nhận thấy việc giảm doanh thu bằng phương pháp thủ công không hiệu quả, Hệ đã chỉ đạo phải có biện pháp “giảm” doanh thu báo cáo trong dữ liệu. Vì vậy Công ty yên Khánh đặt hàng Nguyễn Xuân Hiền (Giám đốc Công ty Xuân Phi) viết phần mềm xâm nhập vào phần mềm của Bộ GTVT để giảm doanh thu.

Sau khi Công ty Xuân Phi viết xong phần mềm, Công ty Yên Khánh đã tập huấn cho nhân viên thu phí thực hiện các thao tác để “ẩn” doanh thu thực tế. Theo đó, doanh thu thực tế là 3.266,6 tỉ đồng, doanh thu bị điều chỉnh còn 2.541,3 tỉ đồng. Bằng hình thức này, các bị can đã chiếm đoạt 725,3 tỉ đồng.