“Ông hoàng truyện kinh dị Mỹ” và cuốn hồi ký trải dài 4 thập kỷ

Tuy nhiên, khác với nhiều tác gia nổi tiếng khác, Stephen King không viết hồi kí về mình, cũng không xuất bản những cuốn tiểu sử kể về cuộc đời đầy màu sắc của bản thân mà lẳng lặng biến mình thành nhân vật chính trong nhiều cuốn tiểu thuyết, khắc họa những kí ức thời thơ ấu, những đau khổ trong cuộc đời, những lỗi lầm ông muốn rũ bỏ, những biến động trong xã hội Mỹ qua những nhân tố yêu ma quỷ quái không có thật và những tội ác quái gở.

Stephen King hấp dẫn người đọc bởi những nhân vật kinh dị nhưng được viết bằng những lo lắng chân thật của trái tim con người.

1. Stephen King sinh năm 1947 tại Portland Maine, Mỹ. Cha của ông bỏ rơi vợ con vào năm 1949, và King được nuôi lớn bởi người mẹ tần tảo. Cậu học sinh Stephen bắt đầu viết truyện ngắn và các bài báo châm biếm từ khi còn học trung học phổ thông, cho đến khi tốt nghiệp cử nhân ngành Ngôn ngữ Anh tại Đại học Main năm 1970. Stephen trở thành giáo viên môn tiếng Anh, đúng nghề được đào tạo nhưng vẫn ôm giấc mộng văn chương.

16 năm sau, tác phẩm đầu tiên của "ông hoàng kinh dị" tương lai ra mắt vào năm 1967 với tên gọi "The Glass Floor", được đăng tải trên tạp chí Startling Mystery Stories. Thời kỳ ấy, văn chương với ông không chỉ là giấc mộng mà là áo cơm. Để kiếm sống, nhà văn vừa phải đi dạy, vừa phải viết truyện tình cảm ba xu để đăng lên các tạp chí dành cho người trưởng thành như Playboy và Hustler. Cố gắng của Stephen King đã được đền đáp khi nhà xuất bản Signet mua bản quyền cuốn tiểu thuyết đầu tay "Carrie" của King với giá 400,000 USD. Cuốn tiểu thuyết kể về một cô gái lập dị bị bắt nạt ở trường học và bị hành hạ bởi người mẹ cuồng tín ở nhà đột nhiên phát hiện ra mình có siêu năng lực và quyết định trả thù tất cả những người đã làm mình đau khổ nhanh chóng được dựng thành phim năm 1976, thu về 33,8 triệu USD với mức vốn ít ỏi 1,8 triệu USD và trở thành một bộ phim kinh dị huyền thoại. Tính đến ngày hôm nay, Stephen King là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất nước Mỹ với 55 đầu sách được xuất bản và 350 triệu bản bán ra.

Stephen King cùng vợ và con.

Sự nghiệp dài lâu và khả năng sáng tạo phi thường của Stephen King đã khiến nhiều độc giả tò mò về quá trình lên ý tưởng, phong cách làm việc và lý do sáng tác của ông. Bản thân King là một nhà văn có lối làm việc quy củ và chăm chỉ, đến mức kể cả khi ông không nghĩ được ra nhiều thứ để viết, ông vẫn cố gắng viết 2.000 chữ hằng ngày: "Tôi muốn viết 10 trang mỗi ngày, tức là khoảng 2.000 từ. Vậy là trong 3 tháng tôi sẽ viết được 180.000 từ, gọi là vừa đủ để thành một quyển sách. Có những ngày tôi có thể viết 10 trang một cách dễ dàng và đến buổi trưa là tôi đã có thể đứng dậy làm việc vặt, nhưng cũng có những ngày tôi ngồi đến tận 3 giờ chiều mà vẫn chưa hoàn thành định mức." Hàng ngày, nhà văn sẽ thức dậy sớm, đi bộ 5km để thư giãn đầu óc, sau đó về nhà đọc lại trang sách cuối cùng mà ông viết hôm trước, rồi tiếp tục viết đến trưa và dành cả buổi chiều để biên tập. Sự nghiêm khắc này có thể lý giải cho khối lượng tác phẩm khổng lồ của ông hoàng kinh dị; ông tin rằng bản thảo đầu tiên của một quyển tiểu thuyết cần được hoàn thành trong 3 tháng, nếu không thì cả nhân vật lẫn cốt truyện sẽ trở nên nhạt nhẽo. Ở tuổi 73, nhà văn thú nhận rằng mình không thể viết nhiều và nhanh như thế nữa, nhưng ông khẳng định rằng đây chính là bí kíp thành công của mình.

2. Thế nhưng, đối với độc giả, điều khiến tác phẩm Stephen King nổi bật trong mắt họ chính là cách ông đưa chính con người và cuộc sống của mình vào trong những câu chuyện. Nhà văn không viết hồi kí về mình, cũng không xuất bản những cuốn tiểu sử kể về cuộc đời đầy màu sắc của bản thân mà lẳng lặng biến mình thành nhân vật chính trong nhiều cuốn tiểu thuyết, khắc họa những kí ức thời thơ ấu, những đau khổ trong cuộc đời, những lỗi lầm ông muốn chối bỏ, những biến động trong xã hội Mỹ qua yêu ma quỷ quái không có thật và những tội ác quái gở.

Tiểu thuyết đầu tiên của King, "Carrie" - kể về một cô gái có siêu năng lực.

"Salem"s Lot" - câu chuyện về đàn ma cà rồng thống trị một thị trấn nhỏ, bắt nguồn từ niềm yêu thích của tác giả dành cho những tiểu thuyết kinh dị mà cậu bé Stephen tìm thấy trong thùng đồ của cha mình, đặc biệt là các tác phẩm của bậc thầy H.P. Lovecraft, và cả những cuốn truyện rẻ tiền cùng những bộ phim kinh dị thế kỉ 20.

King từng thừa nhận hồi nhỏ ông rất thích bị dọa ma, và điều này đã định hình nhiều tác phẩm của ông trong giai đoạn đầu sáng tác. Trên thực tế, sở thích có phần kì dị này của nhà văn vẫn có ảnh hưởng lớn đến những tiểu thuyết trinh thám ông viết sau này, như "The Colorado Kid" (2005) và "Joyland" (2013), bằng chứng là cả hai đều cố tình đề cập đến những truyện trinh thám ba xu King từng đọc, được in bởi những nhà xuất bản nhỏ và bìa được vẽ giống như những cuốn sách xuất bản trong thập niên 1950. Nhiều nhà phê bình nhận định, King đã hấp thu và tái hiện cả một nền văn hoá ông từng trải nghiệm những năm tháng thiếu thời qua những tác phẩm này.

Môi trường sống của nhà văn và cuộc sống cá nhân của ông bắt đầu tìm đường len lỏi vào các tác phẩm từ cuối thập niên 1970, khi Stephen King bắt đầu nghiện chất kích thích. Đầu tiên, ông nghiện rượu sau khi trở nên thành công và phải chịu sức ép khủng khiếp từ các nhà xuất bản, độc giả và cả chính bản thân mình. Nhà văn nhận ra mình là một "con sâu rượu" sau khi hoàn thành tác phẩm "The Shining" kể về một nhà biên kịch tên Jack Torrence nghiện rượu, hoá điên vì những hồn ma bóng quế trong ngôi biệt thự chìm dưới tuyết và rắp tâm hạ sát vợ con mình. Với Stephen King, Jack trong "The Shining" chính là ông, chứng nghiện rượu và cơn cuồng sát của nhân vật cũng chính là ác quỷ trong ông. Xuyên suốt sự nghiệp của mình, nhà văn đã nhiều lần viết về chính bản thân nhưng "The Shining" chính là nỗ lực chân thật nhất của ông để "trừ tà" con quỷ rượu chè.

Tuy "The Shining" trở thành một quyển sách cực kì thành công và được chuyển thể thành một trong những bộ phim kinh dị gây ảnh hưởng nhất mọi thời đại, nỗ lực "trừ tà" của ông hoàng kinh dị đã thất bại thảm hại, thậm chí ông còn nghiện thêm nhiều chất kích thích khác, bao gồm cả cocaine. Cho dù 10 năm sau, ông đã cai nghiện nhưng ma tuý bắt đầu xuất hiện đầy rẫy trong các tác phẩm của nhà văn. Đã rất nhiều lần King thú nhận bản thân đã không nhận thức được tầm nghiêm trọng của vấn đề và ông đã để ma tuý điều khiển tác phẩm của mình: "Một phần trong tôi vẫn viết truyện, nhưng đồng thời cũng nhận ra rằng tôi là một con nghiện, và tôi bắt đầu kêu cứu bằng cách duy nhất tôi biết: qua những câu chuyện kể và những con quái vật tôi sáng tạo ra".

Những tác phẩm của ông ở giai đoạn này đều khắc họa rất rõ những khó khăn của tác giả. Đầu tiên, cuốn "The Tommyknockers" kể về một nhóm người ngoài hành tinh ban cho con người sự thông tuệ tuyệt đối và nguồn năng lượng dồi dào, nhưng con người sẽ phải trả giá bằng chính linh hồn mình - giống hệt như khi sử dụng ma túy. "Cujo" kể về một con chó khổng lồ cố sức ăn thịt hai mẹ con kẹt trong xe ô tô - biểu trưng cho chứng nghiện ngập của King và những tổn thương ông gây ra cho vợ con. "Misery" - tác phẩm đã đưa sự nghiệp của Kinh lên đỉnh cao mới - kể về nữ y tá Annie Wilkes bắt cóc một nhà văn mà ả hâm mộ đến mức bệnh hoạn và ép ông viết lại tiểu thuyết theo ý ả. Với King, tác phẩm này là một cú chuyển mình trong cả phong cách viết lẫn quá trình cai nghiện của ông: "Tôi nghĩ, "Misery" là một tác phẩm về cocain. Annie Wilkes là cocain và cô ả là người hâm mộ số một của tôi."

3. King đã cai nhiện thành công vào năm 1987, ngay sau khi "Misery" được xuất bản và từ đó trở đi, các nhân vật của ông cũng thay đổi và họ đại diện cho hành trình hồi phục của ông: nhân vật chính trong "Doctor Sleep" là một con nghiện rượu đang dần cai, còn nhân vật chính trong "Revival" là một tên nghiện heroin. Rõ ràng là tác phẩm của King chịu ảnh hưởng của bối cảnh và trải nghiệm trong đời ông, và những con quỷ dữ ông viết về không chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng của ông mà còn là những bóng ma ám ảnh con tim ông. Những lần xuất hiện đáng chú ý khác của ông trong những quyển sách của mình bao gồm nhà văn Ben Mears trong "Salem"s Lot", tác giả truyện kinh dị Bill Denborough trong "IT", nhà văn Mike Noonan trong "Bag of Bones", và Scott Landon trong "Lisey"s Story".

Tuy nhiên, nhà văn tài hoa không chỉ viết về những trải nghiệm cá nhân của ông mà còn về xã hội Mỹ ông đang sống. Qua nhiều thập kỉ, xã hội Mỹ đã trải qua nhiều đổi thay, nhưng tác phẩm của ông vẫn bắt kịp với mọi biến động và luôn thật tươi mới với người đọc. Với những độc giả nước ngoài, các trang văn của King đại diện cho chính nước Mỹ xa xôi và có thể quyết định mức độ thấu cảm của họ dành cho xứ cờ hoa. Stephen King có khả năng thấu hiểu người dân Mỹ, và nhà phê bình Walter Mosely đã khen ngợi tài năng này của King khi trao cho ông giải thưởng Tác phẩm Quốc gia năm 2003: "King có sự hiểu biết tự nhiên như một thứ bản năng về nỗi sợ trong tâm khảm tầng lớp lao động ở Mỹ." Tony Magistrale đã đưa ra một nhận định rất chính xác về nhà văn và các tác phẩm của ông: "Sách của King hấp dẫn người đọc bằng ma cà rồng và yêu quái, nhưng trái tim của các tác phẩm của ông chính là nỗi lo lắng rất chân thật trong đời sống người dân Mỹ."

Bộ "hồi kí" khổng lồ kéo dài hàng chục năm xuyên suốt rất nhiều tác phẩm của King đã có một cái kết đẹp. Ông xuất hiện trong phần "Susannah"s Story" của bộ truyện "The Dark Tower" và lần này, ông đã không còn giấu mình dưới những cái tên giả, che đậy nỗi đau bằng những con yêu quái, mà thay vào đó đã ra mặt trong tác phẩm dưới tên thật của mình, Stephen King. Trong cuốn truyện này, ông không phải là một nhà văn nghiện ngập, mà là vị thần sáng tạo đầy quyền năng, người khai sinh ra vũ trụ và tất cả các nhân vật trong truyện. Quan trọng nhất, Stephen King trong "The Dark Tower" đã không còn đau khổ, dằn vặt, bị xô đi đẩy lại bởi cuộc đời mà đã nắm trong tay trọn vẹn quyền chủ động quyết định tất cả.